Zenuwoperatie

Een zenuwoperatie kan bestaan uit een van de volgende technieken:

• het vrijleggen van een zenuw (neurolyse)

• een zenuw-reconstructie (zenuw-hechting of zenuw-transplantatie)

• een zenuw-omlegging (zenuw-transfer)

In onderstaande tekst wordt een plexus brachialis operatie beschreven, maar dezelfde technieken worden gebruikt bij operaties aan andere zenuwen.

De operatie
De operatie vindt plaats onder algehele narcose. Begonnen wordt met inventarisatie van het letsel. Met zenuwstimulatie (door middel van stroomstootjes) wordt de zenuwbaan doorgemeten. Het zenuwlittekenweefsel (neuroom) wordt weggenomen. Op deze manier ontstaat een onderbreking van enkele centimeters tussen de twee uiteinden (zenuwstompen).

De kwaliteit van de stomp(en) wordt tijdens de operatie in het laboratorium onderzocht. Goede stompen kunnen als aansluitpunt dienen van waaruit de zenuw kan uitgroeien. Tussen deze stompen worden zenuwstukjes geplaatst om de uitgroeiende zenuw te geleiden. Voor deze zenuwstukjes wordt een zenuw uit de kuit gehaald. Doordat dit een gevoelszenuw is leidt dit niet tot functieverlies van het bewegen, alleen opzij van de voet ontstaat een dove plek. Dit overbrengen van stukjes zenuw uit de kuit naar de hals wordt een zenuwtransplantatie genoemd. De zenuwverbindingen worden gemaakt onder het operatiemicroscoop met dunne hechtingen en / of met weefsellijm.

Zenuwtransplantatie

Het littekenweefsel ('neuroom') wordt verwijderd.

Er wordt een stukje zenuw getransplanteerd.

De zenuwvezel groeit naar de spier en zal uiteindelijk contact maken.

Zenuwwortels die uit het ruggenmerg zijn getrokken worden niet teruggeplaatst in het ruggenmerg omdat dit geen functie winst oplevert en risicovol is. Functieverlies ten gevolge van deze avulsies is daardoor moeilijk herstelbaar. Een methode om dit functieverlies te herstellen is de zgn. zenuw-'transfer'. Hierbij wordt een andere intacte zenuw (met een minder belangrijke functie) doorgenomen en aan een zenuwstomp uit de plexus vastgemaakt. Hiervoor kunnen bijvoorbeeld de tussenribzenuwen (intercostaal-zenuwen) worden gebruikt, of de zenuw die die monnikskap-spier bestuurt. Soms komt het voor dat er tijdens de operatie zowel een zenuwtransplantatie als een zenuwtransfer wordt verricht.

Zenuwtransfer

Een zenuw uit de buurt wordt gekozen en doorgenomen.

Vervolgens wordt deze zenuw aangesloten op de zenuwstomp van de plexus.

Na de transfer zal de 'donor'-zenuw uitgroeien naar de spier.

Na de operatie
Na de operatie mag gedurende twee weken er geen rek komen op de gemaakte zenuw-hechting. Op deze manier bestaat er geen gevaar dat de zenuwverbindingen los worden getrokken door bewegingen van buitenaf. De zenuwnaden kunnen dan goed vastgroeien. Bij volwassenen wordt een shoulder-immbilizer (in combinatie met Wilmer-orthese) gebruikt om bij een plexus-letsel de schouder niet te laten bewegen. Om bewegingen van het hoofd te verminderen wordt een zachte halskraag toegepast. Soms wordt er ook een gips aangelegd, dat gedurende twee weken bewegingen die rek geven op de zenuw-hechting verhindert. Babies worden gedurende 2 weken in een kunststof 'schelp' verpleegd. In deze schelp kan het hoofd weinig worden bewogen en ligt de arm op de buik. Na deze twee weken wordt de arm nog gedurende drie weken onder de kleren gedragen, om grote bewegingen te voorkomen. Pas hierna mag de schouder weer volledig worden geoefend.

Het resultaat van de operatie
Het herstel van functie treedt pas na vele maanden op omdat de herstelde zenuwen langzaam uitgroeien. Het eerste teken van herstel kan zes tot twaalf maanden duren, en pas na drie jaar wordt een eindstadium bereikt.
Na een zenuwtransplantatie (of zenuwtransfer) zal de arm nooit 100% normaal worden. Het doel van de operatie is dat dagelijkse bezigheden zoals eten, wassen, aankleden zonder problemen kunnen worden gedaan.

Het resultaat van een zenuwtransplantatie of zenuwtransfer is afhankelijk van een aantal factoren, zoals de ernst van het oorspronkelijke zenuwletsel, de leeftijd van de patiënt en de tijd tussen het trauma en de zenuw-operatie. Soms zijn zenuwen dermate ernstig beschadigd dat er slechts beperkte herstelmogelijkheden zijn.